مطالعه اثر متقابل ژنوتیپ × محیط در ژنوتیپ‌های برنج از طریق GGE بای‌پلات

روش GGE بای‌پلات با بهره‌گیری از روش‌های چند متغیره، علاوه بر تجزیه و تحلیل مناسب داده‌ها، کار تفسیر نتایج را تسهیل می‌کند. در این آزمایش تعداد 10 رقم محلی و اصلاح شده با دارا بودن خصوصیات کمی و کیفی مطلوب در قالب طرح بلوک‌های‌کامل تصادفی با سه تکرار در سه منطقه رشت، آبکنار و چپرسر طی دو سال زراعی 1392 و 1393 مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج حاصل از روش GGE بای‌پلات نشان داد که شش ژنوتیپ BC25، BC4، RI18446-13، RI18435-13، حسنی و آبجی‌بوجی در رأس چند ضلعی قرار گرفتند و بیشترین فاصله را از مرکز بای‌پلات داشتند و بنابراین، از نظر عملکرد دانه بهترین یا ضعیف‌ترین ژنوتیپ­ها در همه محیط‌ها و یا حداقل در تعدادی از محیط‌های مورد مطالعه بودند. در این مطالعه، ژنوتیپ‌های BC9، BC25، RI18436-46 و صالح دارای عملکرد و پایداری زیاد، BC4 دارای عملکرد زیاد و پایداری متوسط، RI18446-13 دارای عملکرد زیاد و پایداری کم، RI18435-13 دارای عملکرد و پایداری کم، حسنی دارای عملکرد کم و پایداری متوسط و آبجی‌بوجی و RI18430-74 دارای عملکرد کم و پایداری زیاد بودند. در مجموع بر اساس نتایج این پژوهش، لاین BC4 (حاصل تلاقی برگشتی رقم آبجی‌بوجی به عنوان والد دوره­ای و رقم صالح به عنوان والد بخشنده)، که دارای پایداری متوسط و عملکرد دانه قابل قبول (5/5-5 تن در هکتار) بود، با برخورداری از میزان آمیلوز متوسط (21-20 درصد)، دوره رشد مناسب (115-110 روز) و ارتفاع بوته مطلوب (110-105 سانتی‌متر)، به عنوان ژنوتیپ برتر (پرمحصول و پایدار) این آزمایش انتخاب شد که جهت کشت در شرایط محیطی استان­های شمالی کشور پیشنهاد می­شود.